Trump'ın gömleğinin ilk düğmesi: İsrail..

 

Trump'ın gömleğinin ilk düğmesi: İsrail...

Trump, ilk resmi görüşmesini İsrail Başbakanı Netanyahu ile yapmayı tercih etti. Ne İngiltere, ne Suudi Arabistan, ne Almanya, ne Kanada, ne de Türkiye...

Trump, "özgün düşünceleri olan" bir lider ve Amerikan kurumsal yapılarının konvansiyonel düşünceleriyle tam olarak örtüşeceğe benzemiyor.

Ukrayna-Rusya savaşı, HAMAS-İsrail gerilimi, Hizbullah-İsrail çatışmaları, IŞİD ve radikal silahlı İslamcılığın yeniden güçlenmesi, İran’ın emperyal hamleleri, Rusya-İran stratejik ortaklığı, Mısır-Sudan-Etiyopya-Somali eksenindeki gelişmeler, Çin-ABD Pasifik rekabeti, Kuzey Kore'nin Avrupa’daki savaşa etkisi ve NATO’nun geleceği...

Bütün bu kritik meseleler, Trump’ın özgün katkılarını bekliyor.

Trump, "karar parametresi" olarak İsrail'i esas alacak ve yukarıda bahsedilen pek çok konuyu bu çerçevede şekillendirecek. Bu bağlamda, "doğruluğu yüksek bir varsayıma" göre Netanyahu-Trump görüşmesi nasıl gelişebilir, tahmin edelim.

7 Ekim HAMAS saldırısı, İsrail'e tek bir mesaj verdi: "Bundan sonraki saldırı yok edici olacak."

İsrail'e yönelik saldırıların ideolojik dayanağı, "İslam dininin Yahudilerle ilgili söylediklerinin yorumuna" dayanıyor. Bu yorum doğrultusunda, "Yahudilerin yok edilmesi gerektiği" savunuluyor. Pek çok İslam bilgini bu görüşe katılmasa da, Kur’an’daki bazı ifadelerin radikal yorumu bu şekilde yapılıyor. İslam rejimi kurmak isteyen grupların ortak düşüncesi de bu yönde.

Yahudilerin kendilerine bir vatan kurma isteği, bu radikal yorumla birleştiğinde, "İsrail'in yıkılması ve Yahudilerin yok edilmesi" düşüncesine dönüşüyor. Filistin sorununun çözülememiş olması da, İsrail’i yok etmeye odaklanmış gruplara bir "gerekçe" sunuyor.

Bu düşünceden kaynaklanan İsrail’e yönelik tehditler çok cepheli:

• Gazze ve Batı Şeria: HAMAS ve Filistin İslami Cihat
• Lübnan: Hizbullah
• Irak: Haşdi Şabi, Kataib Hizbullah vb.
• Yemen: Ansarullah
• Suriye: HTŞ’nin belirsizliği
• İran: Nükleer silah üretiminde son aşamaya gelmiş olması ve bölgedeki İsrail karşıtı savaşçı örgütlenmeyi yöneten rejim
• Türkiye: Sünni İslamcılıktan kaynaklanan yayılmacı arzulara sahip iktidar
• Arap ülkeleri: Silahlı cihatçılığı benimsemiş örgütler
• Avrupa: Göçlerle oluşmuş İslamcı yapılar ve Rusya’nın kışkırttığı Avrupa’daki aşırı sağ ve aşırı solun İsrail-Yahudi karşıtlığı

Ne çok düşman, değil mi?

Trump, Netanyahu ile birlikte "bu tehditlerin yeniden oluşmaması için neler yapılmalı?" sorusunu değerlendirecek.

Trump'ın gömleğinin ilk düğmesi, işte bu tehditlerin ana kaynağı olarak görülen İran tehdidi ve Rusya-İran işbirliğinin çözülmesi olacak.

Tahminlere Başlayalım

İran

• Nükleer silah sahibi olmamalı.
• Ortadoğu’daki İran’ın vekil güçleri ortadan kaldırılmalı.
• Rejim ihraç eden bir yönetim, İran’ı yönetmemeli.
• Ya İran rejimi değişecek ya da ABD-İsrail askeri müdahalesi gündeme gelecek.

Irak

• İran’ın güdümünden çıkacak, İran’ı destekleyen paramiliter güçler tasfiye edilecek.
• Irak normalleşmezse iç çatışmayla yüzleşecek.

Rusya

• İki seçeneğe sahip: İran’dan desteğini çekmesi karşılığında Ukrayna’da kendisine avantajlar sağlayan bir barış. İran’a desteğini sürdürmesi karşılığında Ukrayna’da daha zor bir savaş.
• Rusya, İran’ın nükleer programına desteğini kesmeli, İran’a savaş uçağı satmamalı ve İran hava savunmasını güçlendirmemeli.
• Ancak İran’ı kaybeden bir Rusya, Güney Kafkasya’yı da kaybedecektir.
• Güney Kafkasya’yı kaybederse, Kuzey Kafkaslar Rusya’nın "yumuşak karnı" haline gelir.
• Muhtemelen Rusya, İran’ı desteklemeye devam edecek ve bu durumda Trump, Ukrayna’daki savaşa daha güçlü destek vermek zorunda kalacak.

Türkiye

• İki seçeneği var: Trump’la işbirliği yapmak. Bölgesel direnişe katılmak.
• Türkiye, Kürtlerin özerklik kazanmasına ve Dürzilerin otonom bir bölge kurmasına rıza gösterirse, Suriye’deki etkisini kaybedebilir ancak İran ve Kafkasya’daki etkisini artırabilir.

Suudi Arabistan ve Körfez Ülkeleri

• Arap dünyasının yeni liderliği konumuna yükselecekler.
• İsrail ile stratejik işbirliği kurulacak.
• "Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ticaret Koridoru" ve muhtemelen "Ortak Güvenlik Şemsiyesi", bu normalleşmenin en güçlü motivasyonları olacak.
• Karşılığında, Filistin Devleti’nin kurulması sağlanacak.

Lübnan

• Hizbullah etkisizleşecek.
• Bölge ülkeleriyle ilişkileri güçlenecek.

Trump Başarabilir mi?

Şansı yüksek...

Eğer Rusya, İran’da direnişi tercih ederse, bölgedeki karmaşa daha da derinleşir. Ancak, ABD’nin Ukrayna’ya artıracağı destek, Rus petrolüne uygulanacak daha sıkı kısıtlamalar ve Rusya’nın Ukrayna cephesinde yaşayabileceği ciddi kayıplar, Moskova’yı iç krizle yüz yüze bırakabilir.

Trump’ın gömleğindeki diğer düğmelere de kısaca bakalım:

Avrupa ve Küresel Mücadele

Trump, Avrupa’yı küresel mücadelenin askeri boyutuna daha fazla dahil etmek isteyecek.

• İngiltere ve Avrupa aşırı sağının yükselişi, Trump için cazip olabilir.
• Almanya’nın küresel oyuna girmesi önemli. Polonya büyük bir atılım içinde; savunma harcamaları GSYİH’nin %4’ü seviyesinde. Ciddi bir silahlanma sürecinde.
• Buna rağmen, Alman ekonomisinin ve savunma sanayisinin küresel rekabette daha aktif olması gerekiyor.

Eğer Trump, Avrupa’daki bu dönüşümü sağlayabilirse, Pasifik’te Çin’le rekabetini daha güvenle sürdürebilir.

Hindistan ve İndo-Pasifik

• Hindistan’la ilişkiler stratejik işbirliği ve güvenlik boyutuna taşınabilir.
• Bu, Batı’nın İndo-Pasifik’teki gücünü artıracak, Rusya ve Çin’i ise göreceli olarak zayıflatacaktır.

Arktik ve Grönland Meselesi

• Bir diğer kritik nokta, Arktik deniz ulaşım yollarının Rusya ve Çin’in kontrolüne geçmesini önlemek.
• Grönland meselesi de bu bağlamda önemli. Ancak, Avrupa demokrasileri bu konuya Trump’la aynı pencereden bakmıyor.

Bakalım, göreceğiz…